Eğitimde Dönüşüm İhtiyacı: Zorunlu Eğitimin Yansımaları ve Çözüm Önerileri
Enderun Özgün Eğitimciler Derneği, Maarif Platformu ve Medeniyet Enstitüsü’nün koordinatörlüğünde, eğitimciler, akademisyenler ve sanayicilerin katılımıyla 28 Kasım 2024’te düzenlenen “Türk Eğitim Sistemi ve Zorunlu Eğitimin Yansımaları” konulu çalıştayın sonuç raporu yayımlandı. Raporda, Türkiye’nin eğitim sistemindeki sorunlar ve çözüm önerileri detaylı bir şekilde ele alındı.
Eğitim Sisteminin Temel Sorunları
Raporda, Türkiye’nin kalkınması için eğitimin motor görevi gördüğü vurgulanırken, mevcut sistemin birçok açıdan yetersiz kaldığı belirtildi. Eğitim, Milli Eğitim Bakanlığı (MEB) tarafından yönetilse de, sivil toplum kuruluşlarının ve alanında uzman kişilerin katkılarının göz ardı edilmemesi gerektiği ifade edildi. Bu kapsamda, “Bir Problem Alanı Olarak Zorunlu Eğitim” başlıklı çalıştayda, eğitim politikalarına yönelik önemli tespitler ve öneriler sunuldu.
Tek Tip Müfredat ve Bireysel Farklılıkların Göz Ardı Edilmesi
Zorunlu eğitim sisteminin, öğrencilerin bireysel farklılıklarını dikkate almadığı ve herkesi aynı kalıba sokmaya çalıştığı eleştirildi. Raporda, her öğrencinin öğrenme hızı ve tarzının farklı olduğu, ancak mevcut sistemin bu farklılıkları göz ardı ettiği vurgulandı. Zorunlu eğitimin, öğrencilerin akılcı düşünce ve davranışlarını sınırlandırarak, tek bir müfredatla şekillendirdiği ifade edildi.
Zorunlu Eğitimin Olumsuz Etkileri
Raporda, zorunlu eğitimin gençlerin hayata geç başlamasına neden olduğu ve evlilik yaşını yükselttiği belirtildi. TÜİK verilerine göre, evlenme yaşı her geçen yıl artmakta ve bu durum aile yapısını olumsuz etkilemektedir. Ayrıca, üniversiteye giriş sınavlarına başvuran öğrenci sayısının 3,5 milyonu aşması ve bu sayının 12. sınıf mezun sayısının neredeyse dört katı olması, eğitim sistemindeki yanlış yönlendirmeleri gözler önüne seriyor.
Motivasyon ve Disiplin Sorunları
Zorunlu eğitim, öğrencilerin motivasyonunu düşürerek disiplin sorunlarına yol açmaktadır. Okula isteksiz gelen öğrenciler, diğer öğrencileri de olumsuz etkilemekte ve eğitim kalitesini düşürmektedir. Özellikle lise kademesindeki zorunlu eğitim, ders başarısızlığı, disiplin sorunları ve kalite düşüklüğünün temel nedenlerinden biri olarak gösterildi.
Zorunlu Eğitim Süresinin Kısaltılması Önerisi
Raporda, zorunlu eğitimin 12 yıl olmasının doğru olmadığı ve bu sürenin kısaltılması gerektiği vurgulandı. Özellikle lise eğitiminin zorunlu olmaktan çıkarılması ve öğrencilerin ilgi ve yeteneklerine göre yönlendirilmesi önerildi. Ayrıca, mesleki eğitimin itibarının yükseltilerek, öğrencilerin bu alana yönlendirilmesi gerektiği belirtildi.
Mesleki Eğitimin Önemi
Türkiye’de büyük bir ara eleman açığı bulunduğu ve bu açığın kapatılması için mesleki eğitimin teşvik edilmesi gerektiği ifade edildi. Meslek liselerinin, mühendisliğe giden ilk basamak olarak görülmesi ve içeriklerinin bu doğrultuda yenilenmesi önerildi. Böylece, meslek liseleri, öğrencilerin öncelikli tercih edeceği kurumlar haline gelebilir.
Ev Okulu Seçeneği
Raporda, ev okulu seçeneğinin değerlendirilmesi gerektiği belirtildi. Ev okulu, çocukların ilgi alanlarına ve öğrenme hızlarına göre özelleştirilmiş bir eğitim sunma imkânı sağlamakta ve devletin yükünü azaltmaktadır. Ancak, mevcut zorunlu eğitim sistemi ve müfredat tekeli, bu seçeneği sınırlandırmaktadır.
Sonuç ve Öneriler
Raporda, eğitim sisteminin bütüncül bir şekilde ele alınması ve geniş katılımlı istişarelerle yeniden yapılandırılması gerektiği vurgulandı. Özellikle lise ve mesleki eğitimin yeniden düzenlenmesi, üniversite kontenjanlarının ülkenin ihtiyaçlarına göre planlanması ve popülist yaklaşımlardan uzak durulması önerildi. Ayrıca, eğitimde esnek modellerin benimsenmesi ve öğrencilerin bireysel yeteneklerine göre yönlendirilmesi gerektiği ifade edildi.
Bu rapor, Türk eğitim sisteminin dönüşümü için önemli bir adım olarak değerlendirilirken, eğitim politikalarının yeniden gözden geçirilmesi ve sivil toplumun katkılarının artırılması çağrısında bulunuyor.
